Yumurtalık Kisti Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Yumurtalık kisti ameliyatı, yumurtalardaki büyük, ağrıya yol açan veya kanser şüphesi taşıyan kistlerin cerrahi yöntemlerle çıkarılmasını ifade eder. Ameliyat gerekliliği, kistin boyutu, tipi ve semptomlara göre değerlendirilir. Makalede yumurtalık kistinin ne olduğu, belirtileri, ameliyat gerekliliği ve yöntemleri, laparoskopik ve açık cerrahi yaklaşımlar, ameliyat sonrası süreç ve dikkat edilmesi gerekenler detaylı biçimde anlatılmaktadır.

Yumurtalık kisti nedir?

Yumurtalık kisti, yumurtalığın üzerinde veya içinde oluşan, genellikle sıvı dolu keseciklerdir. Çoğu genç kadın adet döngüsüne bağlı olarak gelişen fonksiyonel kisttir ve zararsızdır. Bu kistler adet sırasında yumurta gelişiminden kaynaklanır: Foliküler kist, yumurtlaması gereken folikülün (yumurta kesesinin) çatlamayıp sıvı dolu kese halinde büyümesiyle oluşur; korpus luteum kisti ise yumurtlama sonrası bu kesenin kanayarak şişmesiyle meydana gelir. Genellikle bu fonksiyonel kistler birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur. Endometrioma (çikolata kisti), dermoid (teratom) veya kistadenom gibi kist türleri daha farklı dokular içerir ve fonksiyonel kistler kadar sık görülmez. Bu tür kistler oluşmuşsa bazen ameliyat gerekebilir.

Yumurtalık kistleri hangi belirtilere yol açar?

Çoğu yumurtalık kisti başlangıçta belirti vermez ve rutin muayenede fark edilir. Semptom gelişirse kist genellikle büyüktür veya komplikasyon yapmıştır. Öne çıkan belirtiler şunlardır:

• Kasık veya karın ağrısı: Kist büyüdükçe kasıkta tek taraflı keskin veya künt ağrı hissedilebilir. Ağrı ataklar hâlinde veya sürekli olabilir.
• Karında şişkinlik, dolgunluk hissi: Alt karında baskı ve dolgunluk hissi, kist tarafındaki bel veya kasıklarda ağırlık hissedilebilir.
• Adet düzensizliği ve ağrı: Kist, rahmin işleyişini etkileyerek adet düzensizliklerine yol açabilir. Adet dönemlerinde normalden daha fazla ağrı veya kanama görülebilir.
• Cinsel ilişkide ağrı (disparoni): Büyümüş kist cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir.
• İdrar ve bağırsak sorunları: Çok büyük kistler mesaneye veya bağırsaklara baskı yaparak sık idrara çıkma, tam boşalamama ya da kabızlık hissine yol açabilir.

Ani başlayan şiddetli kasık ağrısı, ateş, bulantı-kusma veya bayılma hissi gibi belirtiler kist patlaması (rüptür) veya yumurtalık burkulması (torsiyon) habercisi olabilir. Bu durumda acilen doktora başvurmak önemlidir.

Yumurtalık kisti ameliyatı nedir, ne zaman gereklidir?

Yumurtalık kisti ameliyatı, kistin cerrahi yolla çıkarılmasını sağlayan işlemdir. Ameliyat kararı kistin büyüklüğüne, yapısına, büyüme eğilimine ve hastanın şikayetlerine göre verilir. Genellikle aşağıdaki durumlarda cerrahi önerilir:

• Büyük boyutlu kistler: 6-10 cm’nin üzerinde büyüyen kistler, kendi başlarına gerilemeyebilir.
• Büyümeye devam eden kistler: İzlem sırasında büyümeyi sürdüren kistler.
• Ağrıya neden olan kistler: Kronik kasık ağrısı veya iş/yaşam kalitesini bozan ağrı yapan kistler.
• Şüpheli görünümler: Görüntüleme sonuçlarına göre düzensiz kenarlı, katmanlı veya kanama odaklı gibi şüpheli özellikler taşıyan kistler.
• Menopoz sonrası kist: Menopoz sonrası ortaya çıkan kistlerde kanser riskine dikkat edilir.

Ameliyat sırasında genellikle sadece kist çıkarılır (kistektomi) ve mümkün olduğunca yumurtalık dokusu korunur. Ancak şüpheli durumlarda, kistli yumurtalığın bir kısmı veya tamamı alınabilir (ooforektomi). Cerrah, hastanın yaşı, çocuk isteği ve kistin tipi gibi faktörleri göz önünde bulundurarak en uygun yöntemi seçer.

Yumurtalık kisti türlerine göre cerrahi yaklaşımlar

Yumurtalık kistinin türü ameliyat yöntemini etkiler. Fonksiyonel kistler çoğunlukla kendiliğinden gerilediği için ameliyat gerekmez. Endometriozis kaynaklı çikolata kistleri laparoskopi ile çıkarılır; ancak ileri evre endometriozis varlığında veya kistler çok büyükse cerrah açık cerrahi düşünebilir. Dermoid (teratom) kistleri ve iyi huylu kistadenomlar genellikle laparoskopik yolla çıkarılır. Laparoskopik kist ameliyatında, kistin sağlam şekilde çıkarılması amaçlanır ve yumurtalık dokusu olabildiğince korunur. Çok büyük kistler veya kanser ihtimali olan kistler için açık (laparotomi) ameliyat tercih edilebilir. Cerrah, kistin tipi, boyutu ve hastanın doğurganlık planlarına göre laparoskopik ile açık ameliyatı değerlendirir.

Laparoskopik yumurtalık kisti ameliyatı nasıl yapılır?

Laparoskopik (kapalı) yöntemle yumurtalık kisti ameliyatı genel anestezi altında yapılır. Ameliyat şöyle ilerler:

1. Karın duvarına birkaç küçük kesi açılır (genellikle göbek çevresinde ~1 cm’lik bir kesiden ve alt karında 2-3 adet yarım santimlik kesiden girilir).
2. Karın boşluğuna karbondioksit gazı verilir; bu gaz iç organları boşluğa doğru iter ve cerraha geniş görüş alanı sağlar.
3. Göbek deliğinden laparoskop adı verilen kamera tüpü karın içine yerleştirilir. Kameradan alınan görüntüler monitöre yansıtılır.
4. Diğer kesilerden cerrahi aletler girilir. Cerrah bu aletlerle kist etrafını dikkatlice ayırarak kisti çıkarır. Kist genellikle özel bir torbaya konularak karın dışına alınır.
5. Kist çıkarıldıktan sonra gaz boşaltılır ve kesiler kat kat dikişle kapatılır. Genellikle eriyen dikiş kullanıldığı için dikiş aldırmaya gerek kalmaz.

Laparoskopik ameliyat sonrası karın içindeki gaz nedeniyle bir süre omuz veya boyun ağrısı hissedilebilir; bu normaldir ve birkaç gün içinde geçer. İzler genellikle küçüktür ve zamanla belirginliği azalır.

Açık ameliyat yöntemi hangi durumlarda tercih edilir?

Açık ameliyat (laparotomi), laparoskopinin uygun olmadığı ya da yetersiz kaldığı durumlarda tercih edilir. Örneğin:

• Çok büyük kistler: 10 cm’den büyük veya karnın birden çok bölgesine yayılmış kistler, kapalı yöntemle çıkarması zor olabilir.
• Her iki yumurtalıkta kist: İki taraflı kist veya yaygın hastalık varsa daha geniş görüş gerekir.
• Kumanda kist içeriği: Kanser şüphesi varsa kistin bütünlüğünü bozmadan çıkarmak için büyük kesi yapılır.
• Yapışıklık öyküsü: Önceki ameliyatlara bağlı yoğun yapışıklık varsa laparoskopi riskli olabilir.

Açık yöntemde karın alt bölgesine yatay veya dikey büyük bir kesi yapılır ve kist açık görüşle çıkarılır. Kistin kaldırılması veya kistle birlikte yumurtalık alınması işlemi doğrudan gözlem altında gerçekleştirilir. Ameliyat tamamlandıktan sonra kasık bölgesindeki kesiler dikilerek kapatılır. Açık ameliyatın iyileşme süresi laparoskopiye göre daha uzundur.

Ameliyat sonrası doğurganlık etkilenir mi?

Yumurtalık kisti ameliyatı sonrası doğurganlık genellikle korunur. Ameliyat sırasında sadece kist çıkarıldıysa, yumurtalık dokusu büyük oranda sağlam kaldığı için yumurta üretimi devam eder. Tek taraflı yumurtalık çıkarılmış olsa bile diğer yumurtalık gebelik için yeterlidir. Ameliyatın kendisi yumurtalık rezervini önemli ölçüde azaltmaz. Ancak kistin nedeni doğurganlığı etkileyebilir. Örneğin endometriozis veya polikistik over gibi hastalıklar hem kist oluşturur hem de kısırlık riski taşır. Çok nadiren, cerrahi esnasında ovaryuma zarar verilirse o tarafta yumurta rezervi azalabilir. Genel olarak, özellikle çoğul gebelik istemeyen kadınlar için bile ameliyat doğurganlığı bozmaz; doktorunuz gerekli görürse ameliyat öncesi yumurta dondurma gibi ek önlemler planlayabilir.

Ameliyat sonrası iyileşme süreci nasıldır?

Yumurtalık kisti ameliyatı sonrası iyileşme süresi seçilen yönteme göre değişir:

• Laparoskopik ameliyat sonrası: Çoğu hasta ameliyat günü veya ertesi gün evine dönebilir. İlk günlerde kesilerde ve kasıkta hafif ağrı normaldir. Gaz basıncından kaynaklı karında şişkinlik veya sırta yayılan ağrı görülebilir; bol yürüyüş ve bol sıvı bu şikayetleri azaltır. Operasyonun 2-3. gününden itibaren günlük işlere hafiften dönülebilir. Toplam iyileşme genellikle 4-6 hafta içinde gerçekleşir. Bu süre boyunca ağır kaldırmaktan ve zorlayıcı hareketlerden kaçınılmalıdır.
• Açık ameliyat sonrası: Hasta bir gecelik veya daha uzun yatış gerektirebilir. Ameliyat sonrası ağrı daha fazla olabilir; doktorunuz ağrı kesici ve gerekirse antibiyotik verir. Açık ameliyattan sonra tam iyileşme 6-8 hafta kadar sürebilir. İki haftayı geçen tam yatak istirahati yerine, ilk birkaç gün hafif hareket etmek (örneğin kısa yürüyüşler) tavsiye edilir. Tüm iyileşme sürecinde yara bakımı önemlidir; kesiler temiz ve kuru tutulmalıdır.

Her iki yöntemde de doktorunuz size yara bakımını, banyo zamanını ve ağrı ilaçlarını anlatır. Tam iyileşene dek normal olmayan bir belirti (yüksek ateş, artan ağrı, yara akıntısı vb.) ortaya çıkarsa doktora başvurmak gerekir.

Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Ameliyat sonrası aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi iyileşmeyi hızlandırır ve komplikasyon riskini azaltır:

• İlaç kullanımı: Doktorunuzun verdiği ağrı kesici ve antibiyotik gibi ilaçlar zamanında alınmalıdır. Düzenli kullandığınız başka ilaçlar varsa (örneğin kan sulandırıcı vb.) doktorunuza danışarak talimatları uygulayın.
• Yara bakımı: Göbek ve karın bölgesindeki kesiler asgari düzeyde nemli kalmalıdır. Doktorunuz duşu ne zaman yapabileceğinizi söyleyecektir. Pansumanlar önerildiği gibi değiştirilmelidir. Kesilerde kızarıklık, akıntı veya kötü koku fark edilirse hemen doktora bildirin.
• Aktivite ve dinlenme: İlk 1-2 hafta ağır kaldırmaktan ve yorucu egzersizden kaçınılmalıdır. Ancak kısa yürüyüşler kan dolaşımını artırır ve iyileşmeyi destekler. Bilgisayar/masa başı gibi hafif işler genellikle birkaç gün sonra yapılabilir. Ağır işlere ve egzersize dönüş, laparoskopide 4-6 hafta, açık ameliyatta 6-8 haftayı bulabilir.
• Beslenme ve bağırsak düzeni: Lifli gıdalar (sebze, meyve, tam tahıllar) ve bol su, ameliyat sonrası kabızlık riskini azaltır. Kabızlık varsa doktorunuza danışarak yumuşatıcı kullanabilirsiniz. Düzenli beslenmek iyileşmeye yardımcı olur.
• Cinsel yaşam: Doktorunuzun onayı gelene kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Genellikle 4-6 hafta sonra, kesiler tamamen iyileşip normal aktivite izni verildiğinde cinsel yaşama dönülebilir. Erken cinsel ilişki enfeksiyon riskini artırabilir veya ağrıya neden olabilir.
• Kontroller: Ameliyat sonrası doktor randevularını ve ultrason kontrollerini aksatmayın. Yeni bir kist gelişip gelişmediği düzenli takip ile anlaşılabilir.
• Alarm belirtileri: Yüksek ateş, ameliyat bölgesinde şiddetli ağrı, kızarıklık, akıntı veya idrar yaparken yanma gibi şikayetlerde vakit kaybetmeden doktora başvurun.

Ameliyat sonrası yumurtalık kisti tekrarlar mı?

Ameliyat edilen kistin tamamen çıkarılması halinde aynı kistin tekrarı nadiren görülür. Ancak vücudunuzda yeni bir kist oluşabilir. Örneğin, hormon dengesizliği veya polikistik over sendromu varsa fonksiyonel kistler her ay yenilenebilir. Endometriozise bağlı çikolata kistleri tedavi edilse bile yeniden çıkabilir (yaklaşık dört kişiden birinde. Dermoid (teratom) kistlerin tekrarı çok nadirdir (%3-4 oranında). Yani ameliyat başarılı olsa da altta yatan neden devam ediyorsa yeni bir kist gelişebilir. Bu yüzden düzenli jinekolojik muayeneler ve ultrason takipleri önem taşır.

Sık Sorulan Sorular

Yumurtalık kisti ameliyatı riskli midir?

Yumurtalık kisti ameliyatı genellikle güvenlidir. Ancak her cerrahi gibi risk taşır. En sık rastlanan sorunlar enfeksiyon, yara yerinde kanama veya iyileşmede gecikmedir. Laparoskopik yöntemde bu riskler daha düşüktür. Çok nadiren, ameliyat sırasında çevredeki organa (örneğin fallop tüpü, bağırsak veya mesane) zarar gelebilir. Anesteziye bağlı alerji veya pıhtı atması gibi sorunlar tüm ameliyatlarda az da olsa mümkündür. Doktorunuz, ameliyat öncesi sizinle tüm olası riskleri paylaşacak ve koruyucu önlemler alacaktır. Ameliyathanede steril çalışma şartları ve gerektiğinde antibiyotik kullanımıyla enfeksiyon riski en aza indirilmeye çalışılır.

Ameliyattan sonra ne kadar sürede normal hayatıma dönebilirim?

Laparoskopik yöntemle yapılan yumurtalık kisti ameliyatından sonra genellikle 1-2 hafta içinde hafif işlere ve masa başı çalışma düzenine dönülebilir. İlk hafta dinlenmeye ve yara bakımına odaklanmak önemlidir. Tam iyileşme 4-6 hafta sürebilir. Ağır kaldırma ve yoğun egzersizden bu süre boyunca kaçınılmalıdır. Açık ameliyat uygulanmışsa iyileşme daha uzun olur; 6-8 hafta sonra kişinin tam kapasiteyle işe dönmesi beklenir. Doktorunuz, ameliyat sonrası kontrolünde günlük yaşam aktivitelerine ne zaman başlanabileceği konusunda öneri verecektir.

Yalnızca bir yumurtalığım alınırsa doğurganlığım etkilenir mi?

Yumurtalık kisti ameliyatında bazen kist çıkarılıp yumurtalık korunur; bazı durumlarda kistin olduğu yumurtalık alınabilir. Tek taraflı ooforektomi (bir yumurtalığın alınması) durumunda genellikle doğurganlık çok değişmez. Çünkü diğer yumurtalık normal çalışmaya devam eder ve gebelik için yeterli yumurta üretir. Sadece bir yumurtalıkla bile çoğu kadın çocuk sahibi olabilir. Her iki yumurtalık da alınmadıkça (çoğu kist ameliyatında böyle bir durum olmaz), doğrudan kısırlık söz konusu olmaz. Eğer her iki yumurtalık da alınırsa (çok nadir, genellikle kanser şüphesi gibi zorunlu durumlarda), menopoz benzeri bir durum oluşur ve hormon tedavisi gerekebilir. Ameliyat planlaması yapmadan önce doğurganlık istekleriniz doktorunuzla konuşulmalıdır.

Ameliyattan sonra ne zaman cinsel ilişkiye girebilirim?

Cinsel ilişkiye genellikle 4-6 hafta sonra izin verilir. Bu süre, karın kesilerinin ve iç organların tam olarak iyileşmesi için gereklidir. Doktorunuz kontrolünde kesi bölgeleri tamamen iyileştiği onaylandıktan sonra cinsel aktivite başlayabilir. Erken cinsel ilişki enfeksiyon riskini artırabilir veya ağrıya neden olabilir. Hastaların çoğu laparoskopik ameliyattan 1-2 ay sonra normal cinsel hayatlarına geri dönebilmektedir. Ancak her hasta farklı olabileceğinden, doktorunuzun spesifik tavsiyelerine uymak önemlidir.

Ameliyat ne kadar sürer ve hastanede kalış süresi nedir?

Laparoskopik yumurtalık kisti ameliyatı genellikle 1-2 saat sürer. Kistin büyüklüğü ve bulunduğu yere bağlı olarak bu süre uzayabilir. Çoğu hasta bu ameliyattan sonra aynı gün veya ertesi gün taburcu edilir. Açık ameliyatta süre daha uzun olabilir ve birkaç gün hastanede kalış gerekebilir. Ameliyat sonrası ilk saatlerde dinlenip ağrılar kontrol altına alındığında, yürüyüşe başlanır. Doktorunuz, taburcu olurken size kullanmanız gereken ilaçları, pansuman değişim zamanlarını ve kontrol için gelmeniz gereken tarihi bildirecektir. Ayrıca iyileşmenizi destekleyecek beslenme ve aktivite önerilerinde bulunacaktır.